Renesansowy poemat dydaktyczny o produkcji żelaza. Komentarz do ilustracji na muralu przedstawiającej mielerze

Mielerze - okolice Ruszowa - wiek XV

 Lecz Zgorzelec zewsząd otaczają miejscowości sławne z powodu żelaza i kruszcorodnej ziemi...

Poeci renesansowi piszący po łacinie: Krzysztof Winter z Żagania oraz Melchior Severus z Przewozu opiewają w swoich utworach ziemie słynące z wytwarzania  węgla drzewnego oraz produkcji żelaza. W centrum ówczesnego zagłębia przemysłowego znajdowały się osady: Gozdnica (Freiwald), Kowalice (Nikolschmiede), Okrąglica (Schnellförtel) i Jagodzin (Neuhammer, Młotnik / Nowa Kuźnia (do 1948). 

Węgiel drzewny produkowany był w mielerzach. Na mapach w warstwie lidarowej (geoportal.gov.pl) dobrze widać tysiące kręgów o średnicy około 20-30 metrów, w których usytuowano wypaleniska. Najwięcej ich było  w lasach pomiędzy Gozdnicą a Ruszowem. Wytwarzany w mielerzach węgiel  transportowano

do zakładów wytwarzających żelazo i stal zwanych hamerniami lub kuźnicami. Minerałem z którego wyprażano metal  była ruda darniowa Jej niewyczerpywalne pokłady (surowiec odnawialny) istnieją w dolinach rzek: Małej i Wielkiej Czernej, Gumnicy, Bobu , Nysy Łużyckiej i Kwisy. Wielkie zakłady metalurgiczne były usytuowane w okolicach Kowalic koło Iłowej, Jagodzina i Okrąglicy - w  miejscu zwanym dzisiaj Małpim Gajem, nad stawem Hamernia.

Ludzi dociekliwych i wytrwałych zachęcam do zapoznania się z całym poematem- naprawdę warto.

materiał przekazał Mirosław Marciniak

opracował. Edward Remiszewski

Tutaj znajdziesz cały poemat wraz z opisem i polskim przekładem

Poniżej fragment utworu oraz 3 ryciny pochodzące z książki wydanej przez Instytut Śląski

Pozostałości hamerni w Jagodzinie

Miejsce zwane Małpim Gajem 

Miejsce po mielerzach w okolicy Rychlinka - obraz lidarowy (laserowy). Każdy okrąg to pozostałość po wypalenisku mającym  20-30 metrów średnicy. Kropki to miejsca napowietrzania kopców drewna. Takich okręgów można naliczać tysiące.

Ruda darniowa