Ruszów niezapomniany. Szkoła

Tak wyglądał budynek szkoły do
lat 60-tych XX wieku

Opracował Edward Remiszewski na podstawie pracy "Rauscha unvergessen- (Ruszów niezapomniany". Autor: Ilse Fechner. Wydane w Duisburgu -1997r. Tłumaczenie Mirosław Koza

Mieszkanka przedwojennego Ruszowa Ilse Fechner wspomina pierwszy dzień w szkole.
"Dla jednych pierwszy dzień w szkole był radosny, inni znowu uronili kilka łez, ale to nie pomogło-nauka musiała się rozpocząć. Na pocieszenie były torebki wypełnione słodyczami. Z tornistrami w których było śniadanie i piórnik, a także z tabliczką łupkową na wstążce i przywiązanymi do niej: wilgotną gąbką i szmatką, które śmiesznie trzepotały na wietrze, chodziliśmy do szkoły sześć dni w tygodniu".

tabliczka łupkowa

Mówi się trudno, bo co to  za życie bez pisania, czytania i liczenia. W szkole zdobywaliśmy także ogólną wiedzę. Dla dzieci, które ukończyły sześć lat do 30 czerwca od 1 kwietnia rozpoczęła się ośmioletnia obowiązkowa edukacja. Zaczynało się od historii lokalnej, później przyszedł czas na geografię, muzykę, historię kraju  i przyrodę. Szkoła w Ruszowie miała siedem  pomieszczeń. Klasy 7 i 8 uczyły się razem. Nasza szkoła połączona była z gimnazjum, i nosiła nazwę  (Gehobene” Rauscha).
Można było w niej uzyskać średnie wykształcenie. Po ukończeniu 4 klasy musiała być podjęta decyzja czy dziecko ma  na tyle umiejętności, aby przejść do gimnazjum. Było to również związane z kwestią pieniędzy, ponieważ czesne wynosiło 6 Rechmark na miesiąc. Do szkoły średniej uczęszczali też uczniowie z okolicznych miejscowości jak: Jagodzin(Neuhamer), Kościelna Wieś (Steinkirchen), Gozdnica (Freiwaldau), Parowa (Tiefenfurt) i Węgliniec (Kohlfurt). Ponieważ nie wystarczało pokoi klasowych dla 13 oddziałów, klasy 1 i 2 chodziły do szkoły katolickiej (budynek przy ulicy Śródmiejskiej-dawny dom towarowy). Po ośmiu latach dzieci kończyły naukę w ruszowskiej szkole.  Tylko niewielu uczyło się dalej. -Najważniejsze, że nauczyliśmy się w szkole pisania i czytania, liczenia i arytmetyki- wspomina Ilse.

Kościół i szkoła katolicka

W przeciwieństwie do innych krajów niemieckich dzieci w Ruszowie poznawał najpierw alfabet łaciński.
Były to przede wszystkim drukowane duże i małe litery. W niemieckim (gotyckim) alfabecie niewielu czytało. Rektorami naszej szkoły byli Pan Johannes Batusch, który był nauczycielem od 1905 roku, potem Pan Oskar Hansel, a po jego przejściu na emeryturę Pan Seyfert. Nauczycielami byli m.in. panowie Adolf Passeck, Reichard Fuchs, Egon Paulo, Wilchelm Welzel,Friedrich Engel, Andreas Konitzer, Zahn i Zosel oraz panie Steger Helene, Gobel Kathe, Geissler Hildegard, Wegner Elisabeth,Redlich, Gurtler Anneliese, Harzbecher, Heine i Paulo. W czasie wojny wielu nauczycieli zostało zmobilizowanych, więc Pan Bartsch wrócił ponownie uczyć. Słyszałam o nim, że uczył swoich uczniów etykiety (manier)-domyśla się autorka

Wzory pisma łacińskiego (drukowane i odręczne)

Trzykrotnie brałam udział w wycieczkach szkolnych koleją. Raz pojechaliśmy do „Szwajcari Saksońskiej”(„Sachsiche Schweiz”), gdzie zwiedzaliśmy twierdzę Konigstein, innym razem pojechaliśmy do Spreewald, gdzie w „Spreewald-Gndoliere” pływaliśmy po fosach i kanałach. Innym razem wędrowaliśmy z Jeleniej Góry (Hirschberg) przez Karpacz (Krummhubel) Karkonoszami na Śnieżkę (Schneekope). W Niemczech turystykę popierało Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych (Jugendherbergswerk). Pobyt w schronisku wynosił 1 Reichpfennig od  ucznia- pisze autorka tekstu

Raz w roku uczniowie jechali rowerami do Przewozu (Priebus) do amfiteatru gdzie odbywał się festyn. Mieliśmy też opiekę stomatologiczną. Dwa razy w roku przychodził dentysta dr Kohler i przeglądał nasze uzębienie. Liesel Schaller i Erna Jannaschk były jego asystentkami.

Stara szkoła (dom kantora)
„Zbawienie przez zachowanie  tradycji” („Pflanzugsstatte vor die Seligkeit”). W 1833 był napis na starym budynku szkoły, to było na szkole którą mamy wciąż w pamięci, ale szkoła w Ruszowie istniała już od bardzo dawna. 

Od uderzenia pioruna w dniu 10 lipca 1817 było jasne, że tylną ścianę szkoły pilnie trzeba przebudować. Pisze znany w Ruszowie historyk George Munzig als Kirchvater".  Jednak nie był to najstarszy dokument o szkole. Już w 1792 roku -czytamy w kronikach, postawiono wniosek o budowę nowej szkoły, ponieważ stary obiekt był zniszczony. Miał być to nowoczesny budynek. W następnych latach był wielokrotnie przebudowywany.  Na początku miał tylko dwie klasy i pokój rektora. Jak ta  najstarsza stara szkoła wyglądała już nie wiemy, została rozebrana, a zdjęć tamtej szkoły nie ma.

W budynku, który przetrwał do 1945 r. (stał obok szkoły podstawowej, tam gdzie obecnie jest pomnik żołnierzy 37p.p. 7 Dywizji II Armii WP)  na górnym piętrze mieszkał nasz kantor Wilchelm Welzel z żoną. Pan Welzel był organistą w kościele oraz pracował w szkole jako nauczyciel. Uczył muzyki ale też innych przedmiotów-pisze autorka wspomnień

Tak wyglądała dawniej szkoła podstawowa