Szlakiem zaginionych wiosek

kliknij na mapkę

Edward Remiszewski

W  niedzielę (9 sierpnia 2015 r.) o godzinie 14:00 planujemy rajd rowerowy "Szlakiem zaginionych wiosek". Wyjazd spod Domu Kultury w Ruszowie. Trasa będzie liczyć około 35 km. Chcemy ocalić te miejsca od niepamięci. Oznaczymy w terenie na głazach lub resztkach murów  niemieckie i polskie nazwy wiosek, których już nie ma. 

Spore zainteresowanie zagadką o zaginionych wioskach skłoniło mnie do zebrania materiału o miejscowościach, które znikły z powierzchni Ziemi po II wojnie światowej. Niektóre z nich, duże jak Nowoszów o udokumentowanej historii, inne malutkie osady leśne, np. Zawodzie, przetrwały bez uszczerbku
działania wojenne. Niezasiedlane przez długi czas po wojnie, rozszabrowane do ostatniej przydatnej cegły, wystawione na działanie niszczycielskich sił
przyrody, znikły z powierzchni Ziemi. Po 70 latach tylko kępy charakterystycznej roślinności świadczą o ich istnieniu. Przyroda szybko upomniała się o miejsca, które kiedyś zostały jej zabrane.

Nasuwa się analogia do naszej historii. Po wioskach, w których kiedyś żyli na Wschodzie  nasi rodzice lub dziadkowie,  również czasami nie ma śladu. Bywa, że tylko samotny krzyż zaświadcza o istnieniu polskiej wioski na Wołyniu lub Podolu.

W  niedzielę (9 sierpnia 2015 r.) o godzinie 14,00 planujemy rajd rowerowy " Szlakiem zaginionych wiosek". Wyjazd spod Domu Kultury w Ruszowie. Trasa będzie liczyć około 35 km. 
Chcemy ocalić te miejsca od niepamięci. Oznaczymy w terenie na głazach lub resztkach murów niemieckie i polskie nazwy wiosek, których już nie ma.

Tu była wioska na Wołyniu ( Leduchów)

Nowoszów- wieś, która nie istnieje ( zdjęcia)-kliknij

4 Mapy przedwojenne (duża rozdzielczość) -wystarczy kliknąć i poczekać kilka chwil na ich otwarcie.

Ruszów i okolice

Gozdnica i okolice

Jagodzin i okolice

Parowa i okolice

Nowoszów (Źródło: Wikipedia, uzupełnienia własne)

Widokówka Nowoszowa

Nowoszów, także Nowiny (do 1945 Neuhaus) – obecnie uroczysko- dawna miejscowość w Polsce, w województwie lubuskim i dolnośląskim

Miejscowość leżała na południowo-wschodnim krańcu gminy Iłowa w odległości ok. 9 km na południowy wschód od miasta Iłowa.
W bezpośrednim sąsiedztwie miejsca znajduje się granica województw lubuskiego i dolnośląskiego. Leży na pograniczu historycznych Łużyc Górnych i Łużyc Dolnych oraz Dolnego Śląska, na terenie Borów Dolnośląskich nad Czerną Wielką. Na północny wschód od Nowoszowa w odległości ok. 4 km przebiega DK18 (przyszła autostrada A18), która stanowi część zaprojektowanej i częściowo wybudowanej na przełomie lat 30. i 40. autostrady RAB 9 Berlin-Wrocław.

W Nowoszowie istniał zamek zwany Nowym Dworem lub Nowym Domem wybudowany na lewym brzegu Czernej Wielkiej około roku 1366 przez księcia świdnicko-jaworskiego i margrabiego Dolnych Łużyc Bolka II Małego. Zamek, wraz z m.in. oddalonym o ok. 25 km zamkiem w Kliczkowie czy położonym dalej na południe zamkiem Czocha, był częścią systemu warowni granicznych strzegących zachodnich rubieży księstwa przed najazdami wojsk czeskich (sąsiadujące Milsko od 1348 wchodziło w skład Korony Czeskiej) a ponadto strzegł nowego traktu handlowego wytyczonego przez księcia, który omijał miasta Górnołużyckiego Związku Sześciu Miast. Krótko po śmierci Bolka świdnickiego, za panowania księżnej Agnieszki Habsburżanki, wdowy po nim, pomiędzy rokiem 1368 a 1369 warownia i jej umocnienia zostały zniszczone na polecenie mieszczan zgorzeleckich przez wojska Związku Sześciu Miast w ramach walki z rycerzami-rabusiami (niem.Raubrittern). Widoczne jeszcze w ubiegłym stuleciu ślady po twierdzy Bolka Małego nie zachowały się do czasów współczesnych.


Po roku 1370, po włączeniu Dolnych Łużyc do Królestwa Czech, Agnieszka sprzedała Nowoszów Heinrichowi von Seidlitz . W 1377 nowym właścicielem wsi został Beneš z Dubí – wójt Górnych Łużyc, który nabył wieś za kwotę 200 grzywien. Od niego zaś Nowoszów odkupili mieszczanie zgorzeleccy.

W Nowoszowie (podobnie, jak np. w pobliskich Kowalicach czy Ruszowie) liczne były kuźnice i hamernie, powstałe w średniowieczu w okolicy bogatej w pokłady rudy darniowej oraz drewna, którym przepływająca przez miejscowość rzeka dawała napęd za pośrednictwem kół wodnych. W 1845 roku we wsi istniał młyn wodny oraz pracowały 4 krosna tkackie z napędem wodnym.


We wsi istniał kościół ewangelicki należący do parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie Żagańskim, o czym świadczą zachowane w zasobach Archiwum Państwowego w Zielonej Górze parafialne księgi metrykalne z lat 1765–1887. W pobliżu wsi, przy leśnej drodze w kierunku Ławszowej, zachował się łaciński krzyż pokutny wykonany z piaskowca o wymiarach 130 × 44 x 26 cm z wyrytą datą 1768*.

W pierwszej połowie XIX wieku właścicielką miejscowości była księżna Dorota Talleyrand z Żagania. Od 1833 wieś znajdowała się w obrębie gminy w Iłowej. 1 października 1929 do ówczesnej wsi Neuhaus dołączono mniejszą, leżącą również nad Czerną Wielką nieco dalej na północ, osadę Neudorf a./Tschirne. Do 1945 wieś licząca ok. 300 mieszkańców (1939)

W dniach 6-10 kwietnia 1945 mieścił się tutaj sztab przygotowującej się do operacji berlińskiej II Armii WP. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość została opuszczona, zniszczona i rozebrana. Do czasów współczesnych zachowały się jedynie resztki cmentarza i ruiny młyna oraz podziemne pozostałości zabudowy mieszkalnej i gospodarczej.
* wątpliwości budzi data- albo to nie jest krzyż pokutny. Od stulecia nie stawiano krzyży pokutnych


Brzeziny i Małpi Gaj (Schnellfortel i Birkenlache)

źródło: https://books.google.pl/books/about/Heimaterinnerungen_an_Klix_Birkenlache_K.html?id=TuFXpwAACAAJ&redir_esc=y

Rychlinek - część zwana Małpim Gajem- pozostały ruiny młyna i zabudowań mieszkalnych.
Jedyny w okolicy fragment lasu typu grądowego ( liściastego)

Brzeziny sporej wielkości wioska ciągnąca się wzdłuż Małej Czernej , posiadająca szkołę.
 Połączona administracyjnie  z Klikowem ( Klix)

Zawodzie ( Hinterwasser)

Zawodzie- malutka osada nad Potokiem Ruszowskim,  której istnienia można się domyślać po charakterze roślinności ruderalnej
(towarzyszącej człowiekowi)