 |
| Tak mogła wyglądać tablica sołtysa gromady w latach 50. np. Ruszów |
Granice Polski po zakończeniu II wojny światowej uległy znaczącej zmianie. W związku z tymi zmianami należało dokonać podziału administracyjnego nowo pozyskanych terenów. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych powołało do życie województwo wrocławskie w skład, którego wchodził powiat zgorzelecki. Podział powiatu zgorzeleckiego opisałem krótko w poprzednich artykułach. Składał się on z 2 gmin miejskich i 7 wiejskich z których jedną był Ruszów. Natomiast gminy dzieliły się na gromady.Podstawą tego podziału mogła być ustawa z 23 marca 1933 roku o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Gminy o ile nie składały się z jednej miejscowości musiały być podzielone na gromady. Gromada w wykonywaniu zadań i zarządzaniu dochodami miała współpracować z gminą. Gromady posiadały swoje rady gromadzkie albo zebrania gromadzkie, a ich organem wykonawczym był sołtys. W roku 1954 zniesiono gminy i dotychczasowe gromady w ich miejsce powołano dużo większe gromady, ale mniejsze od zlikwidowanych gmin. Taki układ przetrwał do roku 1973 w którym to zniesiono gromady i przywrócono gminy.
Gmina Ruszów także podzielona była na gromady. Pewne dane w sprawie gromad pokazuje tabelka, którą odnalazłem w zespole „Akta Gminy Ruszów” w teczce z lat 1945 – 1946 o sygnaturze 86/54/0/-/84Tabelka ta ma tytuł: „Wykaz wynagrodzenia sołtysów wypłacanego przez gminę”. Została zrobiona odręcznie a wpisy w niej zawarte wymieniają poszczególne gromady i sumy wynagrodzenia rocznego w każdej z nich oraz dodatkowe podporządkowane gromady. W tabeli nie ma podanych żadnych nazwisk a także nie jest podpisana przez jakąkolwiek osobę funkcyjną. Obok polskich nazw są podane również nazwy niemieckie. Nazwy miejscowości czasem różnią się od obecnie występujących. Z tabeli wynika, że w skład gminy Ruszów wchodziło 5 gromad.
1. Pierwsza wymieniona gromada to Brzeziny (Birkenlache) obecnie nieistniejąca wieś. W uwagach znajduje się następujący zapis: „Do sołectwa Brzeziny należy gromada Rychlinek”. Roczne wynagrodzenie dla osoby funkcyjnej w tej gromadzie wynosiło „16.236” zł.
2. Następnie mamy Kamienną (Steinkirchen), obecnie Kościelna Wieś, z wynagrodzeniem „18.216”.
3. Po niej jest Ruszów (Rauscha) z dopiskiem w uwagach: „Do sołectwa Ruszów należy gromada Polana”, z rocznym wynagrodzeniem w wysokości „14.256”.
4. Kolejną wymienioną gromadą jest Nowosiołek (Neuhaus)obecnie Nowoszów, Nowosiółek Nowiny, nieistniejąca już wieś. Tutaj wynagrodzenie roczne dla sołtysa było takie samo jak w Ruszowie.
5. Ostatnią gromadą w tabelce jest Młotnik (Neuhammer) obecnie Jagodzin, w uwagach znajduje się wpis: „Do sołectwa Młotnik należy gromada Jagodzin”. W ostatniej gromadzie suma wynagrodzenia rocznego wynosi tyle samo co w dwóch poprzednich.
Nazwiska sołtysów występują w innej tabeli z teczki aktowej o sygnaturze 86/54/0/-/11 z rocznymi datami skrajnymi 1950 - 1951. Tabela nosi tytuł „Wykaz sołtysów” i w przeciwieństwie do poprzedniej jest sporządzona maszynowo z własnoręcznym podpisem prawdopodobnie przewodniczącego prezydium lub osoby sporządzającej tabelę. Ręcznie też są wpisane roczniki urodzenia sołtysów.
Gmina Ruszów także podzielona była na gromady. Pewne dane w sprawie gromad pokazuje tabelka, którą odnalazłem w zespole „Akta Gminy Ruszów” w teczce z lat 1945 – 1946 o sygnaturze 86/54/0/-/84Tabelka ta ma tytuł: „Wykaz wynagrodzenia sołtysów wypłacanego przez gminę”. Została zrobiona odręcznie a wpisy w niej zawarte wymieniają poszczególne gromady i sumy wynagrodzenia rocznego w każdej z nich oraz dodatkowe podporządkowane gromady. W tabeli nie ma podanych żadnych nazwisk a także nie jest podpisana przez jakąkolwiek osobę funkcyjną. Obok polskich nazw są podane również nazwy niemieckie. Nazwy miejscowości czasem różnią się od obecnie występujących. Z tabeli wynika, że w skład gminy Ruszów wchodziło 5 gromad.
1. Pierwsza wymieniona gromada to Brzeziny (Birkenlache) obecnie nieistniejąca wieś. W uwagach znajduje się następujący zapis: „Do sołectwa Brzeziny należy gromada Rychlinek”. Roczne wynagrodzenie dla osoby funkcyjnej w tej gromadzie wynosiło „16.236” zł.
2. Następnie mamy Kamienną (Steinkirchen), obecnie Kościelna Wieś, z wynagrodzeniem „18.216”.
3. Po niej jest Ruszów (Rauscha) z dopiskiem w uwagach: „Do sołectwa Ruszów należy gromada Polana”, z rocznym wynagrodzeniem w wysokości „14.256”.
4. Kolejną wymienioną gromadą jest Nowosiołek (Neuhaus)obecnie Nowoszów, Nowosiółek Nowiny, nieistniejąca już wieś. Tutaj wynagrodzenie roczne dla sołtysa było takie samo jak w Ruszowie.
5. Ostatnią gromadą w tabelce jest Młotnik (Neuhammer) obecnie Jagodzin, w uwagach znajduje się wpis: „Do sołectwa Młotnik należy gromada Jagodzin”. W ostatniej gromadzie suma wynagrodzenia rocznego wynosi tyle samo co w dwóch poprzednich.
Nazwiska sołtysów występują w innej tabeli z teczki aktowej o sygnaturze 86/54/0/-/11 z rocznymi datami skrajnymi 1950 - 1951. Tabela nosi tytuł „Wykaz sołtysów” i w przeciwieństwie do poprzedniej jest sporządzona maszynowo z własnoręcznym podpisem prawdopodobnie przewodniczącego prezydium lub osoby sporządzającej tabelę. Ręcznie też są wpisane roczniki urodzenia sołtysów.
Z podanych roczników urodzenia można wysnuć wniosek, że najmłodszy miał 35 lat a najstarszy 55 lat. Oprócz tego tabela zawiera imię i nazwisko, stanowisko, pochodzenie socjalne, przynależność partyjną, grupę i dodatek funkcyjny. W tabeli występują cztery osoby więc można przypuszczać, że już wtedy któraś gromada przestała istnieć lub stanowisko sołtysa było nie obsadzone. Trzeba pamiętać, że obie teczki aktowe powstały w odstępie około 4 lat, a że były to początki kształtowania się samego państwa wiec zmiany granic województw, powiatów a tym bardziej gmin i gromad były bardzo częste. Wykaz sołtysów w takiej kolejności jak występuje w tabeli:
1. Szmidt Karol
2. Biegus Antoni
3. Czarnecki Piotr
4. Pitura Michał
Tabela jest opatrzona pieczęcią nagłówkową Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Ruszowie. Wszyscy czterej Panowie piastujący stanowisko sołtysa mieli pochodzenie chłopskie. Jeden należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a pozostali byli bezpartyjni. Tabela jest słabo czytelna i nie mam pewności czy dobrze odczytałem nazwiska.
Tak w skrócie wyglądała sytuacja gromad gminy Ruszów zaraz po zakończeniu II wojny światowej i sołtysów 4 lata później. Należy też mieć na uwadze, że w tamtym okresie znaczenie i obowiązki sołtysa były znacznie inne niż obecnie.
2. Biegus Antoni
3. Czarnecki Piotr
4. Pitura Michał
Tabela jest opatrzona pieczęcią nagłówkową Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Ruszowie. Wszyscy czterej Panowie piastujący stanowisko sołtysa mieli pochodzenie chłopskie. Jeden należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a pozostali byli bezpartyjni. Tabela jest słabo czytelna i nie mam pewności czy dobrze odczytałem nazwiska.
Tak w skrócie wyglądała sytuacja gromad gminy Ruszów zaraz po zakończeniu II wojny światowej i sołtysów 4 lata później. Należy też mieć na uwadze, że w tamtym okresie znaczenie i obowiązki sołtysa były znacznie inne niż obecnie.
Opracował: Zbigniew Mesjasz
Gromady w Gminie Ruszów - mapa edytowalna Wskaźnik z białym domkiem
w niebieskim kółku oznacza 👇 gromadę (kliknij na niego).
Zainteresowani znajdą tutaj dodatkowe informacje
Tutaj znajdziesz aplikację umożliwiającą nakładanie map historycznych na współczesne
 |
| Młotnik, Jagodzin (Neuhammer) dodatkowo ze względu na słabą czytelność na mapie edytowalnej . Ta mapa pochodzi z portalu MAPSTER |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz